Bitwa pod Stalingradem była jednym z największych i najważniejszych starć drugiej wojny światowej. To właśnie tam, w roku 1943, Armia Czerwona nie tylko zatrzymała hitlerowską machinę wojenną, ale również poważnie wyczerpała jej zapasy, zarówno materiałowe, jak i ludzkie. Książka „Trudna decyzja. Z Paulusem pod Stalingradem” stanowi zapis wspomnień generała Wilhelma Adama, jednego z najbliższych i zaufanych współpracowników feldmarszałka Friedricha Paulusa. Pozwala spojrzeć na słynną bitwę z zupełnie innej perspektywy - oczami niemieckiego oficera, który w oblężonym mieście doświadczył prawdziwego piekła.
 |
| Generał Wilhelm Adam (1893-1978). |
Oblężenie Stalingradu to jedna z największych bitew II wojny światowej, tocząca się w okresie od 23 sierpnia 1942 do 2 lutego 1943 roku. Głównym celem wojsk niemieckich było zdobycie miasta Stalingrad (dziś Wołgograd) nad Wołgą, ważnego ze względu na plany zajęcia Kubania i Kaukazu. W rejonie Stalingradu 23 listopada 1942 Rosjanie zamknęli w kotle 6. Armię Polową generała Friedricha Paulusa, część 4. Armii Pancernej oraz jednostki rumuńskie. Niemieckie próby odblokowania Stalingradu nie powiodły się. Dowództwo niemieckie odrzuciło propozycję kapitulacji. Bitwa zakończyła się klęską Niemiec i olbrzymimi stratami po obu stronach. Uznawana jest za przełomową w działaniach na froncie wschodnim. Od wygranej nad Wołgą inicjatywę na froncie przejęła Armia Czerwona.
Pod Stalingradem zostały tysiące niemieckich żołnierzy, daleko od domu, zagnanych na step nad Wołgą obłąkańczą polityką Adolfa Hitlera. Dla generała Wilhelma Adama, jednego z najbliższych współpracowników feldmarszałka Friedricha Paulusa, była to nie tylko największa bitwa jego życia, ale również początek skomplikowanej drogi „nawrócenia” na komunistyczną ideologię, co zaowocowało późniejszą służbą Adama w Niemieckiej Republice Demokratycznej.
Generał Wilhelm Adam urodził się 28 marca 1893 roku (zmarł 24 listopada 1978 roku) w typowej niemieckiej rodzinie. Dla Niemców z jego pokolenia najważniejszym doświadczeniem stała się pierwsza wojna światowa. Służba ojczyźnie od pierwszego do ostatniego dnia Wielkiej Wojny przyniosła mu wiele odznaczeń i wiele ran. Po klęsce uwierzył (jak wielu innych Niemców), że o wyniku wojny zadecydowała zdrada i „nóż wbity w plecy”. Ratunkiem dla niego miał być rodzący się właśnie ruch nazistowski. Do NSDAP wstąpił już w roku 1923, był więc jednym z tych, którzy od samego początku budowali nowe, faszystowskie Niemcy. Brał też udział w puczu monachijskim u boku przyszłego wodza Adolfa Hitlera.
 |
| Kapitulacja w oblężonym Stalingradzie. Od lewej: feldmarszałek Friedrich Paulus, generał Arthur Schmidt i generał Wilhelm Adam. |
Wspomnienia niemal zawsze stanowią niezwykle cenne źródło historyczne. Naoczni świadkowie przełomowych wydarzeń umożliwiają czytelnikom poznanie historii od strony bardziej osobistej niż pozwalają na to oficjalne dokumenty, rozkazy czy meldunki. Prywatne opinie i oceny nie zawsze zgodne są ze szkolnymi podręcznikami do historii. Są bowiem jak najbardziej subiektywne. Wilhelm Adam w książce „Trudna decyzja. Z Paulusem pod Stalingradem” (wydawnictwo Vesper) ani na chwilę nie udaje bezstronnego obserwatora. Często stara się usprawiedliwiać swoje decyzje, a swoją osobę ukazać w jak najlepszym świetle. Tak, jakby już za życia budował swój własny pomnik. Generał przedstawia siebie samego jako ofiarę zbrodniczego reżimu.
Dzisiaj trudno jest ocenić, czy rzeczywiście był wrogiem nazizmu, jednak jego powolna kariera wojskowa i nieobecność w najbardziej zaufanych kręgach nazistowskiej władzy może stanowić argument za tym, że Wilhelm Adam nie angażował się gorliwie w hitlerowską ideologię. Po wojnie bardzo łatwo udało mu się zamienić idee faszystowskie dla komunizmu, którego stał się z czasem swoistym ambasadorem i twarzą.
Generał Adam swoje wspomnienia rozpoczyna od śmierci marszałka Waltera von Reichenau’a, jednego z najwyższych dowódców w armii III Rzeszy, a kończy na powrocie do swojej ojczyzny jako jeniec wojenny. Po drodze szczegółowo opisuje nie tylko wydarzenia, ale także postaci. W jego wspomnieniach obraz feldmarszałka Paulusa jawi się czytelnikom zgoła inaczej niż ten, który spotkać można w innych historycznych opracowaniach.
Koszmar bitwy o Stalingrad opisany został przez autora w sposób bardzo dosłowny. Chaos, strach, brak właściwego rozpoznania, rozprężenie we własnych szeregach – tego doświadczyli w tych dniach niemieccy żołnierze. Tego samego doświadczą czytelnicy „Trudnej decyzji”.
 |
| Panorama zniszczonego Stalingradu. Zdjęcie wykonano 23 września 1942 r. |
Historia życia Wilhelma Adama jest także próbą zrozumienia dlaczego wszyscy naziści z taką łatwością odnajdywali po wojnie swoje miejsce w zupełnie innych krajach, zwłaszcza tych, gdzie panowała komunistyczna ideologia. Nowy reżim nie był wcale taki straszny dla niemieckich elit. Ci wszyscy, którzy nie byli zbrodniarzami wojennymi, a mogli okazać się pomocni dla nowych władz, żyli sobie spokojnie odnosząc większe lub mniejsze sukcesy. Zarówno w NRD, jak i w Związku Radzieckim. Byli nauczeni wykonywać rozkazy i o nic nie pytać, a te umiejętności w krajach bloku wschodniego były na wagę złota…
Wspomnienia generała Wilhelma Adama pozwalają nam zajrzeć do wnętrza 6. Armii pod Stalingradem, przyglądać się jej działaniom. Umożliwiają także prześledzenie losów części niemieckich jeńców wojennych już po zakończeniu bitwy o Stalingrad. W każdym swoim fragmencie niosą więc informacje cenne, a czytelnikowi przybliżają skomplikowanie dziejów drugiej połowy XX wieku.
Wilhelm Adam, Otto Rühle
„Trudna decyzja. Z Paulusem pod Stalingradem”
Wydawnictwo Vesper, 2017
ISBN: 9788377312599
Liczba stron: 512
Okładka: Miękka
Wymiary: 140 x 205 mm
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz