26 maja 1940 roku rozpoczęła się „Operacja Dynamo” – jedna z największych operacji II wojny światowej. Spod Dunkierki ewakuowano żołnierzy Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego oraz części wojsk francuskich i belgijskich. Sformowana naprędce armada statków i okrętów ocaliła blisko 340 tysięcy żołnierzy sił sprzymierzonych, przewożąc ich przez kanał La Manche z powrotem do Anglii. Żeglarz i pisarz Edward Keble Chatterton był naocznym świadkiem tych dramatycznych chwil, a swoje wspomnienia opisał w książce „Dunkierka. Sukces operacji Dynamo”, która ukazuje tamte wydarzenia z zupełnie innej perspektywy.
Edward Keble Chatterton (1878-1944) był żeglarzem. Oprócz tego był także uznanym pisarzem z Sheffield w Anglii. Jego podróże przez kanał La Manche, do Holandii, wokół basenu Morza Śródziemnego stały się tematem wielu książek i artykułów. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do ochotniczej rezerwy Królewskiej Marynarki Wojennej, gdzie dowodził flotyllą kutrów. Służbę zakończył w roku 1919 w stopniu komandora podporucznika. W okresie międzywojennym pisał książki o modelarstwie oraz historie rozgrywające się na morzach i oceanach. Od roku 1939 skupił się już wyłącznie na tematyce II wojny światowej. W swojej książce „Dunkierka. Sukces operacji Dynamo” (wydawnictwo Replika) opisał słynna ewakuację żołnierzy przez kanał La Manche okiem zapalonego żeglarza i byłego oficera.
 |
| Żołnierze oczekujący na ewakuację spod Dunkierki. |
Wydarzenia spod Dunkierki relacjonował niemal na gorąco, w roku 1940, gdy operacja „Dynamo” nie była jeszcze historią, a teraźniejszością. W momencie ukazania się książki Chattertona nikt nie wiedział jeszcze jak potoczą się losy II wojny światowej i kto w tym tragicznym konflikcie odniesie zwycięstwo. W niezwykle przystępny i rzetelny sposób Chatterton przedstawił wnikliwy obraz zdarzeń, tętniący wciąż jeszcze żywymi emocjami. Mówił o wszystkim aspektach operacji, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych – między innymi opisał bulwersującą go zdradę belgijskiego króla Leopolda II wobec aliantów. Głośno wyraził również swoją pogardę dla niemieckich ataków na wyraźnie oznakowane statki z pomocą humanitarną. Z wielką dumą wyrażał się o zwykłych cywilach, którzy niemal nieuzbrojeni bohatersko szli do walki z wrogiem.
„Dunkierka” Edwarda Keble’a Chattertona to nie jedna, a wiele opowieści, ukazujących tamte pamiętne wydarzenia z różnej perspektywy. Dopiero splot rozmaitych faktów i relacji pozwala ujrzeć je w pełnym wymiarze. Z kolei przytaczane w książce dokumenty z epoki wskazują, ze pewne fakty widziano i oceniano na bieżąco inaczej, często w opozycji do późniejszej wiedzy o ówczesnej sytuacji.
 |
| Sprzęt porzucony przez aliantów na plaży w Dunkierce, 4 czerwca 1940 r. |
Wspomnienia tamtych dni są wciąż żywe w pamięci Brytyjczyków. Jednak przy całym zaangażowaniu Królewskiej Marynarki Wojennej, marynarki handlowej oraz innych armatorów z Wysp Brytyjskich, wkład pozostałych nacji biorących udział w operacji (Francuzów, Belgów, Holendrów, a także Polaków) pozostaje do dziś niedoceniony. Zupełnie tak, jak znaczenie działań obronnych w Calais, Lille czy Amiens, które skutecznie odciągnęły uwagę Niemców od Dunkierki.
Opowieść Chattertona to przede wszystkim próba ukazania ewakuacji żołnierzy spod Dunkierki z punktu widzenia naocznego świadka. Jego celem było opisanie działań, które sprawiły, że ewakuacja była konieczna. Szczegółowo ukazał również to, co stało się z wszelakiego rodzaju jednostkami pływającymi. Prawda o Dunkierce nie jest jednostronna – te same wydarzenia wyglądały inaczej z pokładu niszczyciela, a inaczej z holownika czy statku pocztowego. Dlatego właśnie Chatterton dołożył wszelkich starań by jak najwierniej oddać obraz tej historii.
Autorowi „Dunkierki” dane było to, czego w coraz większym stopniu pozbawieni są dziś współcześni historycy i badacze. Mowa tu oczywiście o naocznych świadkach. Chatterton osobiście rozmawiał nie tylko z dowódcami, ale również z żołnierzami i cywilami, biorącymi udział w operacji „Dynamo”. Miał także pełen dostęp do „świeżych” jeszcze raportów, pisanych na bieżąco kilka dni po udanej ewakuacji.
Edward Keble Chatterton
„Dunkierka. Sukces operacji Dynamo”
Wydawnictwo Replika, 2017
ISBN: 978-83-7674-626-5
Liczba stron: 304
Okładka: Miękka
Wymiary: 145 x 215 mm
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz