Jan Karski. Jedno życie, tom II. Inferno - Waldemar Piasecki

   Dwa lata po premierze „Madagaskaru”, pierwszego tomu trylogii biograficznej „Jan Karski. Jedno życie”, do księgarń trafił wyczekiwany tom drugi, zatytułowany „Inferno”. Monumentalne dzieło Waldemara Piaseckiego, przyjaciela i w ostatnich latach życia Jana Karskiego organizatora jego działalności publicznej, pełne jest fascynujących detali i wydarzeń dotąd nieopisywanych czy wręcz nieznanych. To książka drobiazgowo odtwarzająca wojenne lata legendarnego emisariusza, a przy tym pasjonująca niczym powieść sensacyjna. Takiej książki o Karskim jeszcze nie było i już nie będzie.

Jan Romuald Kozielewski, czyli Jan Karski (1914-2000).

   Książka Waldemara Piaseckiego jest dziełem monumentalnym. Już pierwszy tom biografii Jana Karskiego liczył ponad 900 stron - teraz przed nami znacznie więcej, bo ponad 1200 (samych zdjęć zawartych w książce jest ponad 600), a historia tu opisana obejmuje zaledwie 6 lat. Jest to jednak 6 najtragiczniejszych lat, jakie mógł przeżyć człowiek  w XX wieku – lat II wojny światowej.

   Jan Karski to osoba, której przedstawiać nikomu nie trzeba. Jan Romuald Kozielewski (bo tak właściwie się nazywał) nie znał słowa „niemożliwe”. Przyszedł na świat 24 czerwca 1914 roku w Łodzi. Był nie tylko wielkim obywatelem Polski, posiadał również obywatelstwo Stanów Zjednoczonych. Kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego (w stopniu porucznika). W podziemiu znany był pod pseudonimem „Witold”. Używał także innych: „Piasecki”, „Kwaśniewski”, „Znamierowski”, „Kruszewski”, „Kucharski”. Namówiony przez przywódców podziemia żydowskiego, dwukrotnie przedostał się do getta warszawskiego, a następnie, w przebraniu strażnika ukraińskiego, wszedł na teren obozu, z którego Niemcy transportowali Żydów na śmierć.

   Jego raporty (1940-1942) były pierwszym źródłem mówiącym o holokauście na świecie, obok raportów rotmistrza Pileckiego. Karski opisał w nich sytuację humanitarna oraz polityczną na terenach okupowanych przez Niemców.

   W 1942 roku Karski osobiście przekazał swoje szczegółowe raporty o eksterminacji Żydów zachodnim sojusznikom. Jako naoczny świadek tych tragicznych wydarzeń zaapelował do brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych Anthony’ego Edena oraz do przedstawicieli brytyjskich mediów o podjęcie zdecydowanych działań, mających na celu powstrzymanie Holokaustu. 

Grób Jana Karskiego i jego żony Poli Nireńskiej
na cmentarzu Mount Olivet w Waszyngtonie.

   W lipcu 1943 roku, w dwa miesiące po zagładzie warszawskiego getta, Karski spotkał się w Białym Domu z Prezydentem Stanów Zjednoczonych, Franklinem D. Rooseveltem. Relacje Karskiego, mimo, że zrobiły ogromne wrażenie na amerykańskim prezydencie, nie przyniosły żadnych oczekiwanych rezultatów. Interwencja aliantów, o której marzył polski emisariusz, i ok którą tak usilnie zabiegał nigdy nie nastąpiła.

   Nie mogąc wrócić po wojnie do komunistycznej Polski, Jan Karski zdecydował się pozostać w USA. Ukończył studia i uzyskał doktorat na Uniwersytecie Georgetown. W „School of Foreign Service”, czyli kuźni amerykańskiej elity dyplomatycznej wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu przez cztery dekady.

   Przez wiele lat Jan Karski nie ujawniał swoich wojennych przeżyć. Jego rola w informowaniu wolnego świata o trwającej zagładzie stała się znana dopiero po wywiadzie, jakiego udzielił w 1978 roku. 

   Wielki bohater i polski patriota odszedł 17 lat temu, 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie, gdzie spoczęło jego ciało (pochowany został na tamtejszym cmentarzu Mount Olivet, u boku żony, Poli Nireńskiej). Podczas uroczystości żałobnych hołd oddali mu prezydenci USA i Polski: Bill Clinton oraz Aleksander Kwaśniewski.

Pomnik Jana Karskiego w Parku Ocalałych w Łodzi.

   „Jan Karski. Jedno życie. Kompletna opowieść. Tom 2 (1939-1945) Inferno”, który ukazał się nakładem Wydawnictwa Insignis, to drugi tom monumentalnej biografii jednego z największych polskich bohaterów. Waldemar Piasecki przedstawia niezwykłą opowieść o losach prawdziwego patrioty, dla którego nie było rzeczy niemożliwych. Jest to historia walki Jana Karskiego o ratunek dla wykrwawiającej się Polski, okupowanej i dobijanej przez nazistów. Dla polski oddanej Stalinowi przez aliantów. Dla Polski zdradzonej.

   Jest to także opowieść o próbach powstrzymania zaplanowanego przez Niemców mordu na narodzie żydowskim. To książka wciągająca niczym pasjonująca powieść sensacyjna. Drobiazgowo odtwarza wojenne lata legendarnego emisariusza, a także demistyfikuje i prostuje wiele fabularnych zniekształceń zawartych w bestsellerze „Tajne państwo”, które po raz pierwszy ukazało się w roku 1944.

   Autor książki, Waldemar Piasecki, to najbliższy przyjaciel i współpracownik oraz organizator działalności publicznej Jana Karskiego w ostatniej dekadzie jego życia. Jego praca nie jest ani typową biografią, ani zwykłym historycznym opracowaniem. To porywająca i kompletna opowieść o pełnym dramatycznych wydarzeń życiu legendarnego emisariusza, którą czyta się jak najlepszą beletrystykę.

  Przygotowując się na (będący właśnie w przygotowaniu) tom trzeci, zatytułowany „Manhattan” i obejmujący lata 1945-2000 trzeba koniecznie przeczytać pierwsze dwie części biografii. „Madagaskar” i „Inferno” to pozycje, których przegapić po prostu nie można i nie wypada.

Waldemar Piasecki

„Jan Karski. Jedno życie.

Kompletna opowieść. Tom 2 (1939-1945) Inferno”

Wydawnictwo Insignis, 2017

ISBN: 9788365743145 

Liczba stron: 1268

Okładka: Twarda

Wymiary: 145 x 210 mm

Przeczytaj także:

„Jan Karski. Jedno życie. Kompletna opowieść, tom 1 (1914-1939) Madagaskar”