Husaria - Radosław Sikora

  Husaria obrosła wieloma legendami, jednak jej prawdziwa historia jest dużo bardziej niezwykła. Uważana była powszechnie za najskuteczniejszą i najpiękniejszą kawalerię. Przez trzy wieki dzielnie broniła Rzeczpospolitej. Stanowiła jej kluczową siłę ofensywną i decydowała o jej największych zwycięstwach. Na polach bitew wzbudzała strach i podziw. I choć wiele razy mierzyła się z liczniejszym przeciwnikiem, niewielu potrafiło stawić jej czoła. Radosław Sikora w książce „Husaria. Duma polskiego oręża” przedstawia jej prawdziwi obraz i wyjaśnia w czym tkwił fenomen jej zabójczej skuteczności.

   Najświetniejsze lata husarii przypadają na ostatnią ćwierć XVI wieku i pierwszą ćwierć wieku XVII, kiedy to szarżom husarzy Polacy zawdzięczali szereg spektakularnych zwycięstw. Wielu husarzy dla chwały Rzeczpospolitej gotowych było na największe poświęcenia, a sława towarzysząca tej formacji wzbudzała trwogę w sercach i umysłach jej wrogów. Lata bitewnych doświadczeń i niezliczone bitwy, z których husaria wyszła zwycięsko, dowiodły, że była to formacja wyjątkowa. I to w skali światowej.

„Husarz” (1890), autorstwa Józefa Brandta.

   W roku 2010 Radosław Sikora – doktor nauk humanistycznych i wybitny znawca husarii – napisał książkę „Z dziejów husarii”. Była to praca popularnonaukowa, która w niezwykle przystępny sposób wprowadzała czytelników w świat legendarnej polskiej kawalerii. Książka ta odniosła niebywały sukces wydawniczy zarówno w Polsce, jak i poza granicami naszego kraju. Po ośmiu latach autor, który jest nie tylko teoretykiem, ale również doświadczonym rekonstruktorem powraca do tematu, w którym nie ma sobie równych. Na kanwie poprzedniej pracy Radosław Sikora stworzył nową, znacznie poprawioną i rozszerzoną książkę. Jej objętość wzrosła prawie czterokrotnie, a całkowicie nowa szata graficzna, okraszona ogromną ilością zdjęć i ilustracji, sprawiła, że czytelnicy otrzymali niemal zupełnie nową książkę. Choć prawdę mówiąc to coś więcej niż książka – to także pięknie wydany album, poświęcony husarii.

   Sam autor przyznaje, że treść jego książki nie wyczerpuje tematu. Nie jest to na pewno monografia i jeszcze wiele wątków można by do tej historii dopisać. Celem „Husarii” jest przede wszystkim wprowadzenie czytelników w świat skrzydlatego rycerstwa. I to z całą pewnością się autorowi udało. Zrobił to w sposób nie tylko ciekawy, ale również niezwykle rzetelny. Książka została podzielona na 18 rozdziałów. Na wstępie dowiadujemy się, czym właściwie była husaria, jakie miała uzbrojenie i jakie stawiano przed nią cele. Potem jest już tylko ciekawiej – kolejne strony odkrywają przed czytelnikami wszystkie możliwe aspekty związane z tą legendarną formacją – od ubioru i stosunków panujących pomiędzy husarzami do metod ich walki.

   Radosław Sikora nie pominął niczego. W sposób ciekawy, czasami nawet humorystyczny, przybliża rodzaje broni używanej na polu bitwy, opowiada o koniach i całym zapleczu, bez którego niemożliwe stałyby się słynne zwycięstwa. Czytelnicy zajrzą więc zarówno do namiotów i stajni, jak i do polowych kuchni. Podczas lektury często można odnieść wrażenie wspólnego uczestnictwa w husarskim świecie. Autor nie poprzestaje jedynie na przedstawieniu suchych faktów i formułek. To nie w jego stylu. Obok dat, nazwisk i liczb przytacza wiele ciekawostek, o których nie sposób przeczytać w podobnych publikacjach. Czasami żartobliwe, a czasami wręcz mrożące krew w żyłach. Miłośnicy historii polskiego oręża dowiedzą się między innymi o tym, że husaria atakowała nie tylko na koniu oraz o tym, że w nieprzyjaciela uderzano w tak bardzo zwartym szyku, że rycerze dotykali się kolanami. Lecz to nie wszystko, bowiem znaleźć można także informacje o tym, ilu wrogów jednocześnie husarz potrafił nabić na swoją kopię.

   Wiele zwrotów, które są dziś obecne w naszym języku wzięło swój początek z czasów, gdy husaria siała postrach wśród bitewnych pół. Jednym z takich przykładów jest grzecznościowa formułka „upadać komuś do nóg”. Skąd się wzięła we współczesnej polszczyźnie? O tym dowiecie się z książki „Husaria” Radosława Sikory, która ukazała się nakładem wydawnictwa Znak Horyzont. 

Radosław Sikora - znawca husarii.
Nie tylko teoretyk, ale również rekonstruktor.

   Nie jest to książka wyłącznie o sukcesach. Swoje miejsce musi mieć również zmierzch i upadek husarii. Autor odpowiada na pytanie dlaczego musiało do tego dojść i jakie były pierwsze symptomy kryzysu, zwiastujące koniec tej legendarnej formacji.

   Dwa ostatnie rozdziały, mimo swojej niewielkiej objętości, na pewno przypadną czytelnikom do gustu. W sposób zwięzły ale niezwykle interesujący autor przedstawił w nich ciekawostki związane z tematem husarii oraz skutecznie rozprawił się kilkoma mitami. Czy prawdą jest, że husaria nosiła skrzydła w boju? Czy to rozwój broni palnej rzeczywiście zdecydował o zmierzchu husarii? Czy się różnił husarz od huzara i dlaczego są to dwa różne pojęcia? Na te i na wiele innych pytań Radosław Sikora odpowiada w swojej książce w taki sposób, że bardzo trudno jest się oderwać od lektury.

   Dodatkową atrakcją książki z całą pewnością jest fakt, że Radosław Sikora nie ograniczył się wyłącznie do pisania. On w tej książce również występuje! Jak to możliwe? To proste – jako doświadczony rekonstruktor wziął udział (wraz ze swoimi towarzyszami) w sesji fotograficznej, która dopełnia całość i jest czymś wyjątkowym. Zdjęcia autorstwa Marka Kalisińskiego stanowią ważną cześć tej książki i bardzo ułatwiają czytelnikom wyobrażenie sobie, jak wglądała husaria zarówno w boju, jak i na co dzień.

   Książka „Husaria. Duma polskiego oręża” to pozycja, którą bez żadnych zastrzeżeń można polecić wszystkim miłośnikom historii Polski. Zarówno pod względem merytorycznym, jak i wizualnym album ten będzie ozdoba każdej domowej biblioteki. Na pewno też zachęci wielu czytelników to pogłębienia swojej wiedzy o legendarnej polskiej kawalerii, która wśród swoich wrogów wzbudzała nie tylko strach, ale i szczery podziw…

Radosław Sikora

„Husaria. Duma polskiego oręża”

Wydawnictwo Znak Horyzont, 2019

ISBN: 978-83-240-5468-8

Liczba stron: 384

Okładka: Twarda

Wymiary: 170 x 240 mm