Utopia u władzy - Michaił Heller, Aleksander Niekricz

   30 grudnia 1922 roku na I Zjeździe Rad utworzono nowe państwo związkowe - Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich. W istniejącym do 1991 r. ZSRS komuniści zainstalowali i utrwalili totalitarny system rządów, który przyniósł śmierć milionom ludzi. Siedemdziesiąt lat istnienia ZSRS to niewiele w długiej historii Rosji. Jednak te krwawe lata doprowadziły do uformowania się systemu nieznanego dotąd ludzkości. „Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego” Michaiła Hellera oraz Aleksandra Niekricza to historia totalitarnego państwa, które zniewoliło społeczeństwo oraz partii, która całkowicie zdominowała państwo. To także historia heroicznego oporu człowieka.

Współautor książki Aleksander Niekricz
w mundurze Armii Czerwonej (rok 1944).

  Związek Sowiecki stanowił serce systemu socjalistycznego i jednocześnie jego model. Specyficzna jego cecha – wszechogarniający wpływ rządzącej partii na wszystkie sfery życia – zdeterminowała charakter sowieckich instytucji i charakter homo sovieticus. Ten totalny nacisk zdeformował przebieg właściwych współczesnym społeczeństwom procesów i doprowadził do powstania nieznanej dotąd formy ustroju.

  W trakcie budowania świetlanej przyszłości wymordowano lub zagłodzono dziesiątki milionów ludzi. Państwo, które deklarowało, że jego celem jest stworzenie społeczeństwa bezklasowego, zbudowało hierarchiczny system kastowy. Druga przemysłowa potęga świata, jak nierzadko określano ZSRS, nie była w stanie wyżywić własnej ludności, zachowując w dziedzinie handlu zagranicznego strukturę przedrewolucyjnej Rosji. Znacjonalizowano wszelkie dziedziny życia, a przede wszystkim pamięć, historię.

  Bolszewizm zwyciężył z łatwością, niemal bez oporu, ponieważ proponował utopię: wszystko – wszystkim od zaraz, złudzenie pokoju, ziemi, chleba. Tymczasem rzeczywistością była wojna, głód i niebywały, narastający terror. Skutki przewrotu październikowego odczuł – i wciąż odczuwa – cały świat.

   Autorzy pisząc o siedemdziesięcioletniej historii Związku Sowieckiego, przedstawili panujący tam system, jako najbardziej okrutny i zbrodniczy reżim, którego mógł doświadczyć człowiek. Społeczeństwo zostało tam zniewolone przez jedną partię, a jednocześnie to właśnie samo społeczeństwo zniewoliło swój własny kraj. Niektórzy próbowali ratować siebie i swoich bliskich oraz samą Rosję, która upadała pod własnym ciężarem. Inni brali czynny udział w wyzysku i zniewoleniu własnych rodaków, często czerpiąc z tego ogromne profity. Rosja deklarowała stworzenie państwa bezklasowego, gdzie wszyscy będą równi, gdzie wszystko miało być lepsze. Ludzie w to wierzyli, szczególnie ci ubodzy, którzy chcieli by ich nadzieje na lepsze jutro wreszcie znalazły odzwierciedlenie w życiu. 

   Jednak podczas tworzenia tego nowego, „lepszego” państwa wymordowano dziesiątki milionów ludzi. Stworzono hierarchiczny system kastowy. Ta „druga na świecie potęga przemysłowa” jak określano Rosję, nie była w stanie wyżywić własnej ludności, przez fakt zachowania w dziedzinie handlu struktury przedrewolucyjnej – o ile o jakiejkolwiek rewolucji można było wtedy powiedzieć. Nacjonalizm położył swoje czerwone łapy nie tylko na gospodarce, ale i pamięci oraz historii dawnej Rosji.

Michaił Heller.

    Michaił Heller (1922-1997) - rosyjski historyk, badacz historii Rosji i Związku Sowieckiego, publicysta. W 1945 roku ukończył historię na Uniwersytecie Moskiewskim, doktor nauk humanistycznych, pracował jako nauczyciel w szkole średniej. W 1950 roku, w procesie „za nieprawomyślność” został skazany na 15 lat łagrów, w obozach więziono go do 1957. Po zwolnieniu, w roku 1963  przyjechał do Warszawy, gdzie pracował dla Polskiej Agencji Prasowej.

   W 1968 roku wyjechał do Paryża. Wykładał na Sorbonie (do 1990) i współpracował z pismem „Russkaja Mysl”. Autor wielu książek poświęconych historii Rosji i Związkowi Sowieckiemu, (m.in. „Utopia u władzy” wspólnie z Aleksandrem Niekriczem). Był jednym z najbliższych współpracowników Jerzego Giedroycia i doradcą w sprawach Rosji. 

   Z Instytutem Literackim związał się zaraz po przyjeździe do Francji. W „Kulturze” prowadził najpierw rubrykę „Z prasy sowieckiej”, a od 1992 roku aż do śmierci „Notatki rosyjskie”. W roku 1977 dostał nagrodę „Kultury” za artykuły o ZSRS publikowane w miesięczniku.

   Aleksander Niekricz (1920-1993) to rosyjski historyk, specjalizujący się w dziejach najnowszej historii ZSRR i Rosji. W 1941 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Moskiewskim. Od 1942 do 1945 służył w Armii Czerwonej. W 1949 obronił pracę doktorską w Instytucie Historii Akademii Nauk ZSRR. Pracował tam następnie jako młodszy (1950-1956) i starszy wykładowca (1956-1976). W październiku 1976 wyemigrował do USA. W latach 1976-1987 pracował w Russian Resarch Center na Uniwersytecie Harvarda. W latach 1982-1986 był także redaktorem naczelnym paryskiego czasopisma „Obozrienije”.

   Książka napisana przez poważanych rosyjskich historyków jest wyjątkowym zapisem wydarzeń na terenach Związku Sowieckiego po 1917 roku. Jest pierwszą, która w tak kompletny sposób opisuje czasy od Włodzimierza Iljicza Lenina do Konstantina Czernienki.

Michaił Heller, Aleksander Niekricz

Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego

Tom 1 

Od narodzin do wielkości (1914-1939)

Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2016

ISBN: 978-83-7785-784-7

Stron: 536

Okładka: twarda

Format: 160 x 220 mm

Tom 2

Od potęgi do upadku (1939-1991)

Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2016

ISBN: 978-83-7785-785-4

Stron: 724

Okładka: twarda

Format: 160 x 220 mm