Bunt na Bounty. Historia prawdziwa (Caroline Alexander)

   28 kwietnia 1789 roku na pokładzie niewielkiego żaglowca HMS „Bounty”, który półtora roku wcześniej wyruszył z misją transportową na południowy Pacyfik, doszło do rebelii. Załoga przejęła kontrolę nad okrętem, zmuszając jego dowódcę okrętu i wiernych mu marynarzy do opuszczenia jednostki. Caroline Alexander w książce „Bunt na Bounty. Historia prawdziwa” przedstawia fascynującą opowieść o legendarnym epizodzie z dziejów Wielkiej Brytanii. Prezentując szczegóły owianej tajemnicą rebelii na drugim końcu świata, przedstawia te wydarzenia w nowym świetle, demaskując wszystkie mity, jakie narosły wokół tej historii przez ponad dwa stulecia.

   Choć od chwili, gdy pomocnik nawigatora Fletcher Christian zbuntował się przeciwko porucznikowi Williamowi Blighowi minęło już ponad 233 lata, historia ta wciąż jest żywa i niezwykle intrygująca. Spopularyzowana została przez hollywoodzki film z roku 1984 w gwiazdorskiej obsadzie – z Melem Gibsonem, Anthony Hopkinsem, Liamem Neesonem i Danielem Day-Lewisem. Jednak już wcześniej ta epicka historia inspirowała wielu twórców. A każdy z nich miał swoją własną wizję, interpretując motywy głównych bohaterów zgodnie z własnym uznaniem. Z biegiem lat prawda o pamiętnej rebelii skryła się nieco w cieniu legend i mitów, które dużo bardziej przemawiały do wyobraźni odbiorców.

Buntownicy pozostawili swojego dowódcę oraz
lojalnych mu członków załogi na pewną śmierć.

   Caroline Alexander poświęciła wiele lat na zbadanie faktów. Odwiedziła niezliczoną liczbę miejsc i archiwów. Dokopała się do prywatnej korespondencji zaangażowanych w całą sprawę postaci – zarówno tych pierwszoplanowych, jak i pobocznych. Efektem jej tytanicznej pracy jest monumentalna monografia przedstawiająca „Bunt na Bounty” – dostępna jako NOWOŚĆ w księgarni internetowej TaniaKsiazka.pl – w sposób, jakiego nie podjął się do tej pory żaden twórca. Autorka za najważniejszy cel postawiła sobie jak najrzetelniejsze zaprezentowanie całej historii. Nie tylko z punktu widzenia rebeliantów, ale także porzuconego dowódcy okrętu oraz dowództwa Brytyjskiej Marynarki Wojennej. I trzeba przyznać, że ze swojego zadania wywiązała się wręcz znakomicie.

   Ważną kwestią jest to, że Caroline Alexander jako narrator pozostała obiektywna. Nie zajmuje żadnego stanowiska. Nie próbuje tłumaczyć motywów postepowania jakiejkolwiek strony. To pozostawia czytelnikom, a sama daje im najróżniejsze argumenty. Kto był „zły”, a kto „dobry”. Na początku czytelnicy będą skłaniać się ku tylko jednej odpowiedzi, ale wraz z przeczytanymi stronami ich wątpliwości będą rosły, aby na końcu stwierdzić, że tak naprawdę nic w tej historii nie jest takie, jakie się na początku wydawało. Prawda jest nieuchwytna, a jej interpretacja po latach wydaje się być coraz trudniejsza.

   Obranie przez buntowników kursu na Tahiti, po wcześniejszym pozostawieniu na pełnym oceanie dowódcy wraz z kilkunastoma lojalnymi mu członkami załogi stwarza okazję do przedstawienia nie tylko faktów historycznych, ale także do odbycia… wielkiej przygody! Bardzo obrazowe opisy przyrody działają na wyobraźnię. Niezbyt znana laikom XIX-wieczna codzienność marynarzy na statkach niejednokrotnie zjeży czytelnikom włosy na głowie. Trud, brud i czające się wszędzie niebezpieczeństwo nie zmniejszały u uczestników rejsów ochoty do zabaw, żartów, a nawet rywalizacji. W trakcie lektury poznamy sposoby dowódcy na zaprowadzanie porządku na pokładzie. Dowiemy się, jak karano nieposłusznych marynarzy i dlaczego dyscyplina odgrywała najważniejszą rolę. 

Rekonstrukcja legendarnego HMS Bounty.

   Caroline Alexander przy pisaniu książki wykorzystała materiały z rozprawy w sądzie wojennym dziesięciu buntowników z HMS „Bounty” schwytanych na Tahiti. Autorka znakomicie opisuje, w jaki sposób mit romantycznego bohatera w zachodniej cywilizacji lepiej służył zdradzieckiemu Christianowi niż drażliwemu, ale odważnemu Blighowi, którego 48-dniowa gehenna w otwartej łodzi pozostaje jednym z największych wyczynów żeglarskich w historii. 

   Wątki sądownicze sprawnie łączą się z podróżniczymi, choć nieco zaburzona chronologia wydarzeń może niektórym czytelnikom sprawić trochę kłopotu. Czasami narracja zwalnia, aby bliżej przedstawić poszczególne postaci oraz oddać ich charakter. Może odciąga to miejscami uwagę od najważniejszych wydarzeń, ale jest niezwykle potrzebne, aby całość została spięta klamrą. Dzięki temu możemy poznać tło historyczne, realia ówczesnej epoki oraz sposób myślenia ludzi, dla których domem były wody mórz i oceanów.

   Alexander nie daje żadnych odpowiedzi wprost, ale starannie prezentuje wszystkie możliwe hipotezy. Jedne są oczywiście bardziej prawdopodobne, inne mniej – ale nie zmienia to faktu, że dzięki temu osąd czytelników oparty będzie na przedstawionych dowodach. Jedna trzeba od razu zaznaczyć, że lektura nie będzie należeć do tych łatwych. Mnogość nazwisk, fachowe nazewnictwo oraz miejscami wyraźnie naukowo-akademicki język będzie wymagało zwiększonej koncentracji i uwagi. Aby nieco pomóc czytelnikom, na początku książki zamieszczono spis członków załogi, a całość została okraszona kilkoma ważnymi mapami. Są też wkładki zawierające kilkadziesiąt ilustracji, głównie portretów oraz reprodukcji obrazów związanych z historią buntu na Bounty.

Dowódca HMS Bounty, porucznik William Bligh.

   Jeśli chodzi o odbiór książki, największe zastrzeżenia można mieć do korekty redakcyjnej. Bo o ile tłumaczenie jest na bardzo wysokim poziomie, to osoby odpowiedzialne za ostateczne poprawienie stylu i języka nie do końca sprostały zadaniu. W tekście często pojawiają się zawiłe zdania, których zrozumienie wymaga kilkukrotnego przeczytania. A już największym mankamentem stylistycznym są nagminne powtórzenia. 

   Zdarza się nawet, że te same wyrazy pojawiają się w trzech kolejnych zdaniach. Aż się prosi wówczas o zastosowanie synonimów, których przecież w języku polskim nigdy nie brakowało. Miejscami razić też może zbyt współczesne brzmienie cytowanych listów i dokumentów z przełomy XVIII i XIX wieku. Szkoda, że tłumacz nie zdecydował się na zastosowanie w kilku miejscach stylizacji językowej.

   Książka „Bunt na Bounty. Historia prawdziwa” jest doskonałą propozycją dla miłośników morskich przygód z czasów wielkich wypraw i geograficznych odkryć. I do gównie do tej grupy czytelników jest ona adresowana. Jednak z całą pewnością książka znajdzie także swoich zwolenników wśród osób, które do tej pory nie miały okazji zapoznać się z tą legendarną morską epopeją. A gdybyście zapragnęli poszerzyć swoją wiedzę o inne fascynujące morskie opowieści, z pewnością znajdziecie odpowiednie tytuły w księgarni TaniaKsiazka.pl

   Tylko trzeba pamiętać, aby biorąc książkę do ręki nie nastawiać się na łatwą, popularno-naukową literaturę pisaną prostym językiem. Bo lektura jest miejscami naprawdę trudna i wymagająca wytężonego skupienia oraz koncentracji. Nagrodą za ten włożony trud będzie doświadczenie wielkiej morskiej przygody, a także poznanie jednego z najbardziej fascynujących epizodów z nowożytnej historii Wielkiej Brytanii.

OCENA:

🌟 🌟 🌟 🌟 🌟 🌟 🌟 🌟 🌟 🌟

Caroline Alexander

„Bunt na Bounty. Historia prawdziwa”

Wydawnictwo Poznańskie, 2022

ISBN: 978-83-66981-74-4

Liczba stron: 656

Okładka: Twarda

Wymiary: 155 x 215 mm

Książkę udostępniła księgarnia internetowa TaniaKsiazka.pl