Polska i Polacy. Dzieje narodu do 1795 roku

   O naszej historii nie wystarczy tylko pisać, trzeba ją jeszcze umieć pokazać. Wielka ilustrowana historia polski zatytułowana „Polska i Polacy. Dzieje narodu do 1795 roku” to syntetyczna opowieść o losach naszego narodu ukazana z wielką pasją, od początków naszej państwowości aż po utratę niepodległości w wyniku trzeciego rozbioru. Monumentalny album, którego autorką jest dr Joanna Wieliczka-Szarkowa, to udane połączenie dwóch najważniejszych składników, wpływających na odbiór tego typu wydawnictw – formy i treści.  

   Na wstępie trzeba to wyraźnie podkreślić – jeszcze nigdy historia Polski nie została tak genialnie zilustrowana. Wiele jest na polskim rynku wydawniczym albumów poświęconych rodzimym kolekcjom muzealnym. Jedne bardziej okazałe, inne mniej. Na tle tych wszystkich publikacji jedna wyróżnia się w sposób wyraźny, wręcz je wszystkie przyćmiewa. 

   „Polska i Polacy. Dzieje narodu do 1795 roku” to niezwykła i niezapomniana podróż nie tylko przez stulecia naszej państwowości, ale również przez zasoby największych światowych muzeów, które posiadają pamiątki związane z Polską od czasów pierwszych Piastów do tragicznego momentu w naszych dziejach, kiedy to utraciliśmy niepodległość na długie 123 lata. Już sam spis placówek, które użyczyły części swoich zbiorów w celu zaprezentowania ich czytelnikom powinna budzić wielki szacunek. Listę otwierają Muzea Narodowe w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Kielcach i Gdańsku oraz dwa Zamki Królewskie (z byłej i obecnej stolicy). To tylko początek, dalej jest nie mniej bogato – Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Zamkowe w Malborku, Muzeum Początków Państwa Polskiego W Gnieźnie, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Etnograficzne w Krakowie i zamykające polski wkład w powstanie tego albumu Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

   Z różnych przyczyn bogate zbiory polskiej historii i sztuki rozsiane są po niemal całym świecie, zdobiąc kolekcje najwspanialszych zagranicznych placówek muzealnych. Trzy z nich dołożyły swoją „cegiełkę” w procesie powstania tej księgi. Są to Musei Vaticani, chorwacka Akademia Nauk w Zagrzebiu  oraz węgierskie Szépművészeti Múzeum w Budapeszcie. Należą im się za to największe podziękowanie, ponieważ jest rzeczą oczywistą, że bez tej współpracy kolekcja zaprezentowana nie byłaby pełna.

   Zebranie w jednym miejscu tych najpopularniejszych i najcenniejszych zbiorów muzealnych i uzupełnienie ich obfitym tekstem dr Joanny Wieliczki-Szarkowa przyczyniło się do powstania albumu wyjątkowego pod każdym względem, opracowanego z pasją, starannością i szacunkiem dla odbiorców. Każdy element jest starannie dopracowany. Wielkość tego dzieła tkwi zarówno w wartości merytorycznej oraz wizualnej, ale i w ogromnym rozmiarze. Biorąc książkę do ręki czytelnicy odczują jej ciężar. Twarda oprawa z obwolutą i doskonałej jakości 336 kart kredowego papieru zawierają setki kolorowych fotografii, na których czytelnicy będą w stanie dostrzec niemal każdy szczegół. Wybrane dzieła sztuki są reprodukowane w wymiarach 486 mm x 330 mm, a cztery najwyżej ocenione, przez zespół redakcyjnych fachowców, jako wyjątkowe w rozkładanych arkuszach 716 mm x 330 mm. Są one doskonałą alternatywą dla tych, którzy z jakiegoś powodu nie mieli jeszcze okazji odbyć osobistej podróży do muzeum, by z bliska zobaczyć takie dzieła Jana Matejki jak „Bitwa pod Grunwaldem” (1878), „Hołd pruski” (1879-1882), „Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku” (1874) oraz „Jan III Sobieski wysyła wiadomość o zwycięstwie papieżowi Innocentemu XI” (1882-1883). Takie wkładki nie pojawiły się do tej pory w żadnym innym historycznym albumie. Kolekcja zaprezentowanych dzieł nie obejmuje wyłącznie obrazów. Czytelnicy odnajdą również wiele dokumentów, grafik, rysunków, map oraz zdjęć rzeźb, broni i zachowanych nagrobków. Dobór i sposób ich prezentowania to efekt pracowitych kwerend, podróży (także w czasie) i radości, jaką daje obcowanie ze sztuką oraz  późniejsze odkrywanie przez czytelników zapisanych w tej sztuce tajemnic.

   Joanna Wieliczka-Szarkowa to uznana autorka wielu książek z gatunku literatury faktów i dla wielbicieli historii nie wymaga rekomendacji. Jej tekst dopełnia całość, nadając albumowi charakter wykładu historycznego, który prowadzi czytelników przez polską historię w sposób lekki, a zarazem niezwykle interesujący. Nie jest to nudny wykład naukowy, ale rodzaj wciągającej gawędy okraszonej sporą ilością ciekawostek i anegdot. W zwięzłych, ułożonych chronologicznie rozdziałach autorka opisuje najistotniejsze wydarzenia począwszy od legendy o Lechu, Czechu i Rusie, poprzez początki państwa, Polskę Piastów, Polskę Jagiellonów i Rzeczpospolitą Obojga Narodów, którą kończy rok 1795 i trzeci rozbiór Polski. Można się nawet pokusić o stwierdzenie, że autorka staje się dla czytelników kimś na wzór indywidualnego przewodnika w muzeum uwiecznionym na kartach albumu.

   „Polska i Polacy. Dzieje narodu do 1795 roku” to pozycja obowiązkowa dla wszystkich miłośników polskiej historii. Pozycja, która stanie się ozdobą każdej domowej biblioteki. I nie tylko jej pokaźne rozmiary sprawią, że będzie się ona wyróżniać pośród innych, podobnych publikacji.

   Wydawnictwo Aromat Słowa zapowiedziało, że premiera tego monumentalnego dzieła będzie miała miejsce podczas 23. Międzynarodowych Targach Książki, które odbędą się w Krakowie, w dniach 24-27 października. Warto się tam wybrać, by móc niezwłocznie stać się szczęśliwym posiadaczem albumu. Cena nie należy co prawda do najniższych, jednak z całą pewnością można stwierdzić, iż warto ponieść ten koszt. Tym bardziej, że w przygotowaniach jest już druga część tego wielkiego dzieła. Pozostaje mieć tylko nadzieję, że wydawca nie będzie kazał czytelnikom czekać zbyt długo. Z drugiej jednak strony – perfekcja wymaga czasu...

Joanna Wieliczka-Szarkowa 

„Polska i Polacy. Dzieje narodu do 1795 roku”

Wydawnictwo Aromat Słowa, 2019

ISBN: 978-83-65758-08-8

Liczba stron: 336

Okładka: Twarda z obwolutą

Wymiary: 250 x 338 mm