Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939

   Poprawione i uzupełnione wydanie katalogu „Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego” jest niezwykłym albumem, ukazującym bardzo bogate, materialne źródła historyczne z tamtej epoki, zachowane w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego. Obejmują one najcenniejsze zabytki związane z historią naszej Ojczyzny i dziejami polskiej armii. Prezentowana publikacja jest wyrazem uznania i szacunku dla wszystkich żołnierzy Wojska Polskiego, którzy walcząc w obronie Ojczyzny, we wrześniu i październiku 1939 roku, na trwałe zajęli miejsce w panteonie chwały polskiego oręża.

   Tragiczne dni, 1 oraz 17 września 1939 roku, wyznaczyły dla Polski początek dramatu, którego negatywne rezultaty trwać miały przez długie dekady. Niemieccy i radzieccy agresorzy działali wspólnie i w porozumieniu, a umówione wcześniej sojusze całkowicie zawiodły. Nie zawiódł jednak naród polski. Kampania wrześniowa 1939 roku, choć przegrana, nie stała się końcem wojny – była początkiem tego konfliktu. Wśród odgłosów ostatnich wystrzałów regularnych walk obronnych na terenie Rzeczpospolitej rozpoczęły się przygotowania do kontynuowania walki zbrojnej w konspiracji – tak w kraju, jak i poza jego granicami.

   Dziś przegrana kampania wrześniowa, mimo popełnionych w czasie jej trwania błędów, przyjętych fałszywych założeń i niedoskonałości Wojska Polskiego, które właśnie ta kampania ujawniła, pozostaje dla Polaków świadectwem niezłomnego ducha i umiłowania ojczyzny. Materialnym tego świadectwem są dziś dumne pamiątki – przechowywane zabytki związane z tymi tragicznymi dniami. Sztandary i symbole Wojska Polskiego, mundury i pozostałe wyposażenie żołnierskie, oznaki pułkowe, oporządzenie, uzbrojenie i sprzęt wojskowy, których zachowane okazy podtrzymują dzisiaj w Polakach poczucie dumy, wywołując pozytywne emocje.

   Muzeum Wojska Polskiego, mimo ogromnych trudności i przeciwieństw losu, uwarunkowanych najpierw zniszczeniami, a później ograniczeniami i kontrolą komunistycznych władz w dekadach powojennych, od czasu swojej reaktywacji w roku 1945 aż do chwili obecnej gromadzi i przechowuje, zabezpiecza i udostępnia zabytki związane z Wojskiem Polskim okresu 20-lecia międzywojennego i kampanii wrześniowej. Muzeum Wojska Polskiego swoją ważną misję wypełnia ku pożytkowi aktualnych i co najważniejsze – przyszłych pokoleń Polaków.

   W 80. rocznicę niemieckiej agresji na Polskę i wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 roku Wydawnictwo Vesper oddało w ręce polskich czytelników niezwykły album, będący zarówno leksykonem najwspanialszych i najważniejszych polskich zabytków, jak i wielkich hołdem dla bohaterstwa uczestników wojny obronnej, po których pozostały szlachetne pamiątki. Album „Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego” to poprawione i uzupełnione wydanie ogromnego katalogu ukazującego bardzo bogate, materialne źródła historyczne z tamtej epoki, zachowane w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego. Obejmują one najcenniejsze zabytki związane z historią naszej Ojczyzny i dziejami polskiej armii.

   Rolę i rangę Muzeum określił Józef Piłsudski, gdy jako naczelny wódz wydał 22 kwietnia 1920 roku dekret o powołaniu go do życia jako świątyni sławy oręża polskiego. Niestrudzenie, przez blisko 100 kolejnych lat pozyskiwano cenne pamiątki po żołnierzach i dowódcach Wojska Polskiego. Sztandary, ordery i odznaczenia, mundury, broń i sprzęt wojskowy armii polskiej z końca lat 30. XX w. oraz muzealia związane bezpośrednio z obroną Polski we wrześniu 1939 roku tworzą jedną z najcenniejszych kolekcji naszego Muzeum.

   Pierwsze wydanie niniejszego katalogu „Wrzesień 1939. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego” spotkało się z bardzo życzliwym przyjęciem ze strony środowiska muzealniczego oraz miłośników historii armii II Rzeczpospolitej. Stało się to asumptem do przygotowania drugiego wydania, a jednocześnie podjęcia prac nad kolejnym tomem katalogu, w którym zaprezentowane zostaną nabytki pozyskane przez Muzeum Wojska Polskiego w ostatnich latach.

   Prezentowana publikacja Muzeum Wojska Polskiego jest skromnym wyrazem uznania i szacunku dla wszystkich żołnierzy Wojska Polskiego, którzy walcząc w obronie Ojczyzny we wrześniu i październiku 1939 roku, z przeważającymi liczebnie i technicznie siłami niemiecko-sowieckimi, na trwałe zajęli miejsce w panteonie chwały polskiego oręża.

   Trzeba zaznaczyć, że pod względem wizualnym album został wydany perfekcyjnie. Twarda oprawa, duży format oraz doskonałej jakości papier kredowy nadają tej publikacji charakter monumentalnej księgi poświęconej kampanii wrześniowej. Zbiory muzealne zaprezentowane zostały na zdjęciach wysokiej jakości, na których czytelnicy będą w stanie dostrzec niemal każdy szczegół – tak jak własnoręcznie wydrapane przez polskich jeńców katyńskich napisy na ich manierkach. Zdjęcia to jednak nie wszystko, co czytelnikom oferuje ten katalog. Ważne miejsce w tej publikacji, której redaktorem prowadzącym jest Mariusz Skotnicki) stanowi tekst. W pierwszym rozdziale („Wojsko Polskie 1935-1939”) przybliża czytelnikom (zwłaszcza młodszemu pokoleniu, które dopiero zaczyna się interesować historią naszej ojczyzny) ostatnie lata pokoju przed wybuchem drugiej wojny światowej oraz pierwszy miesiąc morderczych walk w obronie naszej niepodległości, zakończone w początkach października 1939 roku. Tekst okraszony wieloma zdjęciami jest doskonałym preludium do dalszej części książki. Poznanie (lub przypomnienie) opisywanych w tym miejscu wydarzeń jest niezbędne do właściwego zrozumienia i należytego odbioru muzealnych artefaktów ukazanych w dalszych częściach albumu.

Wszystkie fotografie zamieszczone w albumie są dokładnie
opisane, co pozwala czytelnikom na pełne zaznajomienie się
z historią prezentowanych pamiątek.

   Kolejny rozdział stanowi ciekawe przybliżenie czytelnikom historii polskiego muzealnictwa związanego ze zbiorami pamiątek zarówno zwycięskich triumfów, jak i przegranych bojów. Dowiadujemy się gdzie odnajdowano najcenniejsze zabytki oraz w jaki sposób antyniemiecka tematyka historyczna popierana przez władze w okresie tzw. „gomułkowskiej odwilży” i propagowana przez ówczesne media przyczyniła się do wzbogacenia muzealnych zbiorów. Trzeci rozdział rozpoczyna prezentację zbiorów Muzeum Wojska Polskiego. Pamiątki zostały tutaj przypisane indywidualnie do polskich dowódców – rozpoczynając od Naczelnego Wodza w wojnie obronnej 1939 roku, Marszałka Polski Edwarda Rydza-Śmigłego. Zbiory takich pamiątek, jak szabla marszałka, jego buława oraz zachowany Rozkaz Naczelnego Wodza zostały tutaj zaprezentowane na wyraźnych fotografiach i opatrzone fachowym opisem, łącznie z podaniem właściwych muzealnych numerów inwentarzowych. Na kolejnych stronach książki zaprezentowane zostały pamiątki po pozostałych polskich dowódcach.

   Z podziałem na rodzaje wojsk – piechota, kawaleria, artyleria, broń pancerna, wojska saperskie i łączności, lotnictwo – czytelnicy zetkną się z pamiątkami najróżniejszego typu. Barwne sztandary, orły na czapki i furażerki, umundurowanie, oporządzenie, uzbrojenie, sprzęt wojskowy, a nawet zastawa z kasyn oficerskich – wszystkie muzealne okazy zaprezentowane zostały na zdjęciach o znakomitej rozdzielczości. W poznaniu każdego zachowanego detalu bardzo pomocne są fachowe opisy fotografii. Właśnie te opisy wydają się być niekiedy arcydziełami samymi w sobie, zwłaszcza w działach poświęconych pamiątkowym odznakom jednostek wojskowych i ogromnej ilości orderów oraz odznaczeń nadanych za udział we wrześniowych walkach.

   W albumie „Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego” swoje zaszczytne miejsce znalazły także pamiątki związane z wojskowym szkolnictwem, Korpusem Ochrony Pogranicza, Obroną Narodową oraz wojskowa służbą duszpasterską. Artefakty te są niezwykle ważne i cenne. Jeśli ktoś nie miał jeszcze okazji zobaczyć ich osobiście w placówkach Muzeum Wojska Polskiego, niniejsza książka będzie doskonałą okazją do wstępnego nadrobienia tych zaległości…

   Ostatnim rozdziałem albumu jest „Martyrologia polskich jeńców wojennych w ZSRS w zbiorach Muzeum Katyńskiego”. Kilka stron tekstu przypomina tragiczną historię Polaków zamordowanych z rozkazu Stalina w lasach katyńskich. Pozostałości mundurów i rzeczy osobistych polskich oficerów odnalezione podczas prac ekshumacyjnych nikogo nie pozostawią obojętnymi na ich widok. Zdjęcia tych reliktów oddziałują na czytelników dużo bardziej niż nawet najdramatyczniejsze teksty poświęcone tej nieludzkiej zbrodni. Nieme świadectwa tego ludzkiego bestialstwa są tu niemal na wyciągnięcie ręki. Każdy przedmiot wydobyty z katyńskiej ziemi zdaje się wołać o należną mu cześć i pamięć. Każdy artefakt zdaje się krzycząco pytać: „dlaczego?”…

   We wstępie do tego niezwykłego albumu Paweł Żurkowski (zastępca dyrektora Muzeum Wojska Polskiego ds. programowych i edukacyjnych) stwierdza, że niniejsze wydanie katalogu „Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego”, poprawione i rozszerzone jest wyrazem hołdu dla wszystkich obrońców Niepodległej w 80. rocznicę Kampanii Wrześniowej 1939 roku. Nie można się z tym zdaniem nie zgodzić. Każdy, kto choć raz weźmie album do ręki, z całą pewnością uzna, że trudno o lepsze wyrażenie tego hołdu. Cześć i chwała Bohaterom!

„Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego”

Wydawnictwo Vesper, 2019

ISBN: 978-83-7731-334-3

Liczba stron: 288

Okładka: Twarda

Wymiary: 220 x 305 mm