Eseje o Niepodległej. Siłą naszego ducha jesteśmy

   Polska przez 123 lata pozostawała pod zaborami i znikła z map Europy. W roku 1918 w granicach II Rzeczypospolitej znalazły się tereny najbardziej dotknięte przez zawieruchę Wielkiej Wojny. Polacy zamienili zrujnowane ziemie w kraj niepodległy i dumny. „Eseje o Niepodległej. Siłą naszego ducha jesteśmy” pod redakcją Rafała Wiśniewskiego opowiadają o tym, co działo się w przededniu odzyskania niepodległości. Są również świadectwem tego, co towarzyszyło działaniom, dążeniom, planom ludzi polityki, kultury, sztuki i nauki. Eseje napisane zostały przez współczesnych autorów, którzy są autorytetami w swoich dziedzinach.

   Narodowe Centrum Kultury aktywnie włączyło się nurt przedsięwzięć upamiętniających najważniejszy polski jubileusz ostatnich lat. Mowa tu oczywiście o setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Jubileusz stworzył możliwość historycznej integracji wielu różnych perspektyw, przez pryzmat których otrzymaliśmy miarodajny obraz współczesności. Książka „Eseje o Niepodległej” to nie tylko próba upamiętnienia tego ważnego wydarzenia. Jest także swoistym ideowym impulsem, który może zainicjować ogólnokrajową debatę na temat wyzwań, które stoją przed Polską w wieku XXI.

   Głosami kilkunastu wybitnych polskich twórców, historyków i badaczy powstał obraz Polski w przededniu  roku 1918. Ukazali oni tło historyczne, społeczne i kulturalne, które towarzyszyło naszym rodakom w tych ważnych dla nas wszystkich momentach historii. Książka podzielona została tematycznie, tak aby czytelnicy otrzymali przejrzysty obraz odrodzenia się kraju, który przez 123 lata nie istniał. W pierwszej części, poświęconej wspólnocie, narodowi i państwu przyjrzano się podmiotowemu źródłu niepodległości.

Józef Piłsudski.

   Prof. dr hab. Jadwiga Puzynina dokonała aktu odsłony słowa „niepodległość”. Omówiła też moment pojawienia się tego słowa w języku ogólnopolskim. Przedstawia także teksty, które stały się skałą, na jakiej budowała się tożsamość narodu. Dr hab. Rafał Wiśniewski przygląda się natomiast stanowi naszych ziem zaraz po zakończeniu Wielkiej Wojny. Zastanawia się również, co odegrało największą rolę w kształtowaniu się nowego państwa. Ukazuje fenomen budowania niepodległości na płaszczyźnie politycznej, kulturowej, naukowej i społecznej. Przybliża czytelnikom atmosferę tak dwudziestolecia, świat kawiarni i kabaretów, które miały niebagatelny wpływ w dochodzeniu do niepodległości. Dr hab. Leszek Korporowicz postawił na perspektywę historyczną, sięgając do tradycji myśli politycznej XV wieku. Z idei szacunku i dojrzałości kultury politycznej powstała kultura polskiej niepodległości.

   „Historia, pamięć i tożsamość” są tematem części drugiej „Esejów”. Czytelnicy zapoznają się z postawami panującymi na Zachodzie w chwili, gdy Polska odzyskiwała niepodległość. Prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk sprecyzował ówczesne idee europejskich mocarstw oraz ich interesy wobec naszego kraju. Opisał również skalę germanizacji we wszystkich aspektach życia na ziemiach polskich. Podobną tematykę – z tym, że dotyczącą Europy Środkowo-Wschodniej – porusza prof. dr hab. Radosław Zenderowski. Jego analiza zmieniających się granic, powstawanie i zanikanie nowych państwa, wśród których Polka stanowiła najważniejszy punkt, jest zaprezentowany w sposób przystępny i bardzo atrakcyjny.

   W dalszej części tego rozdziału czytelnicy będą mieli okazję przeczytać o ważnych aspektach pierwszych dni Polski – szerokie analizy działań polskich dyplomatów, kształtowanie się wszelkich opinii i propagandy, rola Kościoła w dążeniu do niepodległości, rola oświaty w kształtowaniu polskiego patriotyzmu oraz ważna działalność polskich etnografów. Eseje napisane przez tak uznanych autorów jak prof. dr hab. Jan Żaryn, Dr Marcin Zarzecki, ks. prof. dr hab. Jarosław Różański, dr hab. Marek Rembierz i dr hab. Maciej Ząbek nie wymagają szczególnego polecenia, gdyż już same te nazwiska są najlepszym gwarantem najwyższej merytoryki i doskonałego stylu.

Oddział POW w miejscowości Siennica. Członkowie tej organizacji
po uzyskaniu niepodległości przez Polskę stali się kadrą
dla odradzającego się Wojska Polskiego.

   Ostatnia część książki poświęcona jest badaniom różnorodnej kultury polskiej, od twórców ludowych i chłopskich, przedstawiających obraz polskiej wsi do literackich koncepcji formowanych w czasach II RP. Obraz, dźwięk i formy estetyczne również miały swój wielki wkład w kształtowanie się naszej państwowości. Nie wolno o tym zapominać, co jasno dają do zrozumienia znakomici badacze, tacy jak: Prof. dr hab. Włodzimierz Mędrzecki, prof. dr hab. Krzysztof Dybciak, dr Tomasz Makowski (o dorobku polskiego bibliotekarstwa i rabowaniu dziedzictwa narodowego), prof. dr hab. Anna Nasiłowska (rozwój mediów – prasy, radia, filmu i muzyki popularnej), Jacek Hawryluk (dorobek polskich kompozytorów w skali światowej), prof. dr hab. Piotr Dahlig (kultura tradycyjna, ludowa i etniczna oraz ich wpływ na ideę niepodległości).

   O teatrze i pamiętnych przedwojennych seansach opowiada dr hab. Artur Grabowski. Dr Katarzyna Nowakowska-Sito przybliża czytelnikom twórcze dziedzictwo dwudziestolecia przez pryzmat wybitnych jednostek zmieniających obraz polskiej sztuki. Na zakończenie książki „Eseje o Niepodległej” kropkę postawiła historyk sztuki Helena Postawka-Lech, która napisała tekst o ugruntowaniu się niepodległości poprzez rozwój architektury, doprowadzający do znacznych zmian w życiu Polaków w wolnym kraju.

   „Eseje o Niepodległej” to coś więcej niż tylko zbiór różnych tekstów, uzupełniających się wzajemnie i odnoszących się do tematu odzyskania przez Polskę niepodległości. Jest to przede wszystkim powrót do wielkich osiągnięć naszych przodków. Bez ich pomysłów i ogromnej determinacji nie byłoby dzisiejszej Polski. Bez pamięci o nich – nie będzie Polski przyszłej. Dziś nie zdajemy sobie sprawy przed jak wielkim trudem musieli stanąć, by spełnił się ich największy sen. Sen o własnym miejscu – niezależnym, dumnym, godnym i niepodległym. W duch wspólnoty obywatelskiej wpisują się więc wszystkie artykułu zawarte w książce. Czytelnicy dostaną niepowtarzalną okazję, by wsłuchać się w głosy minionego pokolenia wybitnych Polaków.

   Droga do niepodległej Polski była długa i kręta. W walce o ojczyznę liczył się nie tylko heroizm i odwaga. Ważne były także inne cechy – talent, intelekt, zapał i pracowitość. I odrobinę szczęścia…

„Eseje o Niepodległej”

(pod redakcją Rafała Wiśniewskiego)

Narodowe Centrum Kultury, 2018

ISBN: 978-83-7982-336-9

Liczba stron: 576

Okładka: Twarda

Wymiary: 168 x 238 mm