Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem - Joe J. Heydecker, Johannes Leeb

  20 listopada 1945 roku przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze po raz pierwszy w historii stanęli przedstawiciele najwyższych władz pokonanego mocarstwa, oskarżeni o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości. Proces, w którym sądzeni byli m.in. Rudolf Hess, Albert Speer, Hans Frank, Joachim von Ribbentrop i Hermann Göring umożliwił pokazanie światu ponurego obrazu Trzeciej Rzeszy zapisanego w tysiącach zeznań i dokumentów - dowodów niewyobrażalnych zbrodni oraz obnażenia skali kłamstw, jakimi Hitler i jego poplecznicy karmili Europę.

   70 lat po rozpoczęciu procesu, nakładem Wydawnictwa RM, ukazało sie nowe polskie wydanie książki "Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem", w której Joe J. Heydecker i Johannes Leeb prezentują tło procesu i przywołują atmosferę tamtych wydarzeń. Podczas pracy nad książką autorzy nie pozwolili sobie na puszczenie wodzy fantazji lub wysuwanie przypuszczeń, dlatego wszystko w ich relacji jest doskonale udokumentowane.

Autor ksiażki Joe Julius Heydecker (1916-1997).
Podczas II wojny światowej służył w Wehrmachcie.

   Przed sądem postawionych zostało 24 przywódców III Rzeszy. Akt oskarżenia zarzucał im uczestnictwo w spisku mającym na celu zbrodnię przeciwko pokojowi; planowanie i prowadzenie wojny agresywnej; zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Ponadto, aktem oskarżenia objęto (jako organizacje): rząd Rzeszy, kierownictwo NSDAP, SA, SS, SD, Gestapo oraz Naczelne Dowództwo i Sztab Generalny Wehrmachtu (Sił Zbrojnych).

  Bezpośrednio przed rozpoczęciem procesu jeden z oskarżonych, Robert Ley (były szef Niemieckiego Frontu Pracy) popełnił samobójstwo. Martin Bormann (były szef kancelarii Rzeszy i zastępca Adolfa Hitlera) sądzony był zaocznie, gdyż nie udało się go odnaleźć i nie potrafiono udowodnić, że już nie żyje.

  W trakcie trwającego ponad 10 miesięcy procesu odbyły się 403 posiedzenia sądu w czasie których przesłuchano 240 świadków i przedstawiono niemal 5,5 tysiąca dokumentów. Oskarżeni nie przyznawali się do winy, choć niektórzy wyrazili skruchę.. Ponadto, oskarżonym zapewniono prawo do obrony i pomoc adwokatów.

   Od samego początku procesy norymberskie były krytykowane jako "sprawiedliwość zwycięzców". Wskazywano, że podstawa prawna powstała po popełnieniu przestępstw które miała ścigać. Zwracano uwagę na uczestnictwo Związku Radzieckiego w zbrodniach wojennych (jak agresja na Polskę i Finlandię, zbrodnia katyńska) a także na uczestnictwo radzieckiego sędziego trybunału w czystkach stalinowskich (1937-1939). Ponadto, w trakcie procesu nie przestrzegano zasad dopuszczania dowodów właściwych dla sądownictwa anglosaskiego.

   Niezależnie od formalnych niedostatków, proces norymberski miał olbrzymie znaczenie prawne i polityczne. Doprowadził do ukarania głównych zbrodniarzy nazistowskich i ukazał prawdziwe oblicze hitleryzmu. Przyczynił się również do powstania pojęcia "zbrodni wojennej" i rozwoju prawa międzynarodowego. Wpłynął na powstanie m.in. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (1948) i konwencji genewskich o ochronie ofiar wojny (1949), a także Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze. 

   Książka Joe Heydeckera, obecnego podczas wszystkich procesów jako korespondenta radia i prasy, po raz pierwszy ukazała się 1958 roku, gdy wspomnienia o procesie wciąż były żywe wśród społeczeństwa. Nie przestała jednak być aktualna również dzisiaj. To monumentalne dzieło nie tylko prezentuje tło procesu i przywołuje atmosferę tamtych lat, zawiera zeznania oskarżonych i świadków oraz sentencje wyroków. Opisuje również wydarzenia, jakich proces był zwieńczeniem – narodziny ideologii oraz drobiazgowo zaplanowany sposób wcielenia jej w życie za pomocą genialnie prowadzonej propagandy, systematycznie kształtowany w społeczeństwie antysemityzm, bezkarność Trzeciej Rzeszy w obliczu coraz bardziej bezsilnej Europy. Dzięki temu książka jest również wciąż aktualnym komentarzem do konfliktów na tle ideologicznym i narodowościowym, które nastąpiły już po wojnie oraz tych dziejących się współcześnie. Cały czas pozostaje także wstrząsającym świadectwem niewyobrażalnych zbrodni popełnionych w imię ideologii. 

Naziści na ławie oskarżonych podczas procesy w Norymberdze.

   W polskim wydaniu znalazły się także usuwane przed laty przez komunistyczną cenzurę fragmenty dotyczące paktu Hitlera ze Stalinem oraz zbrodni katyńskiej. 

Joe J. Heydecker, Johannes Leeb

"Proces norymberski. Trzecia Rzesza przed sądem"

Wydawnictwo RM, 2015 (1985)

ISBN 978-83-7773-336-3

Liczba stron: 662

Format 158x213

Oprawa miękka